Cilat janë ajetet e hadithet rreth kamatës (interesit)?
Çka është kamata?
Kamatë do të thotë t’i japësh dikujt të holla që t’i shfrytëzojë për një kohë të caktuar, me kusht që më pastaj t’i kthejë ato me një përfitim të kufizuar, duke garantuar kapitalin, punoi apo nuk punoi me to, fitoi apo humbi pak ose shumë. Kamata nuk është një gjë e re, ajo ekzistonte edhe para Islamit në kohën e injorancës arabe, gjithashtu ka ekzistuar edhe në injorancën e romakëve, grekëve dhe shumë popujve të tjerë, e ekziston ende deri në ditët e sotme. Kamata është një prej shtatë mëkateve shkatërruese.
Mënyra e ndalimit të kamatës sipas kronologjisë së ajeteve
Para Islamit, interesi ishte shumë i zakonshëm në mesin e arabëve. Në Mekë, Taif dhe Medinë, kishte bankierë – në termat e sotëm – që fitonin para pa punuar dhe siguronin jetesën nga kurrizet e njerëzve. Ata u jepnin hua nevojtarëve për të marrë një tepricë të caktuar përveç asaj që jepnin. Nëse debitori nuk mund të paguante borxhin e tij në fund të asaj periudhe të caktuar, afati i maturimit do të zgjatej dhe shuma e interesit do të rritej. Kështu, debitori shpesh do të duhej të paguante shumë herë më shumë sesa merrte. Kjo praktikë ishte aq e rrënjosur dhe e rrënjosur saqë, siç thotë Kurani, “…blerja është si kamata…” (Bekare, 2/275); Interesi konsiderohej i ligjshëm ashtu si tregtia.
Për këtë arsye, Islami drejtoi një popull të tillë përmes metodës së gradualitetit për t’i dekurajuar njerëzit nga zakonet dhe besimet e tyre të rrënjosura thellë, sikur ishte interesi.
Për këtë arsye, zakonet dhe praktikat e rrënjosura si alkooli, bixhozi dhe kamata nuk janë të ndaluara papritur në Islam; ndiqej rruga graduale për t’i bërë ato haram. Ashtu si ndalimi i alkoolit ndodhi në tre faza, ndalimi i kamatës ndodhi në katër faza.
Dekreti i parë i zbritur mbi këtë temë është ajeti i 39-të i kapitullit Rum. Ajo u shpall gjatë periudhës mekase:
Dhe çka të jepni nga pasuria për ta shtuar e rritur (me kamatë), në pasurinë e njerëzve, ajo nuk do të shtohet tek All-llahu, e çka të jepni nga sadakaja (bamirësia) me qëllim që t’i afroheni All-llahut, të tillët janë ata që u shumëfishohet (shpërblimi).
Në këtë ajet, kamata nuk është e ndaluar, por deklarohet se nuk do të ketë bereqet në fitimin e kamatës. Pastaj, zbriten ajetet 160-161 të kaptinës Nisa, të shpallura gjatë periudhës së Medines. Në ajete thuhet:
Edhe për shkak të marrjes së kamatës edhe pse e kishin të ndaluar atë dhe ngrënies së pasurisë së njerëzve në mënyrë të padrejtë. Ne kemi përgatitur dënim të mundimshëm për ata që nuk besuan prej tyre.
Por ata, prej tyre që kanë thesar të diturisë, dhe besimtarët, besojnë atë që tu shpall ty dhe atë që u shpall para teje, besojnë edhe ata që e falin namazin dhe japin zeqatim dhe besimtarët në All-llahun e në jetën e ardhshme. Të tillëve do t’u japim shpërblim të madh.
Edhe pse nuk ka ndonjë dispozitë të qartë në këto ajete se kamata është e ndaluar për muslimanët, thuhet se çifutët marrin kamatë edhe pse është e ndaluar për ta, dhe kështu ata meritojnë dënimin hyjnor. Me këtë deklaratë theksohet se marrja e kamatës është një biznes jashtëzakonisht i keq dhe duhet shmangur.
Ndalimi i parë i kamatës për muslimanët ishte në ajetin e 130 të kaptinës Al-i Imran:
O ju të cilët besuat, mos e hani kamatën që po e shumëfishoni dhe kini frikë (dënimin e) All-llahut ashtu që të gjeni shpëtim.
Me këtë ajet ndalohej kamata (ribaja) e tepruar, pra kamata e përbërë, e cila praktikohej më së shumti në atë kohë dhe më së shumti i shtypte të varfërit. Nuk ka ende një vendim të caktuar lidhur me atë se kamata e thjeshtë është haram. Kjo është e ngjashme me fazën e “ndalimit të afrimit të namazit në gjendje të dehur”, sesa me ndalimin e pirjes së alkoolit. Islami fillimisht e ndaloi formën e kamatës së shumëfishuar, e cila ua thyente shpinën të varfërve.
Me shpalljen e ajeteve 275-281 të sures El-Bekare, të gjitha llojet e kamatave ndalohen rreptësisht. Përkthimet e këtyre ajeteve që ndalojnë rreptësisht interesin janë si më poshtë:
