A lejohet të luhet shah dhe backgammon?
Është thënë që shahu të jetë mekruh në medhhebin Shafii dhe haram në medhhebet e tjera. A është e vlefshme pamja e medhhebit që ne ndjekim? Si do ta vlerësojmë këtë dekret?
Vëlla dhe motër e nderuar,
Shahu është një lloj loje tavoline e cila është bërë aq e zakonshme dhe e famshme në botë sa që është inkurajuar edhe në shkolla. Ka kurse dhe gara që mbahen ku pjesë të veçanta shpërndahen në revista dhe gazeta për këtë lojë dhe ka programe televizive të bëra në lidhje me këtë lojë. Si përmbledhje, kjo lojë po luhet në publik, veçanërisht nga të rinjtë në kohë dhe vende të ndryshme.
Në këtë rast, si në çdo lojë, ka disa kritere që Islami imponoi në lidhje me shahun. Ekzistojnë pikëpamje dhe këndvështrime të ndryshme në lidhje me lejueshmërinë ose ndalimin e tij. Për këtë arsye, pa marrë parasysh sa e zakonshme dhe e popullarizuar bëhet, ajo nuk qëndron si një meritë për të qenë as e lejueshme fetarisht as e ndaluar.
Siç dihet, shahu filloi në Iran dhe u përhap në vendet e tjera prej andej. Ai nuk ishte njohur në mesin e arabëve më parë. Sidoqoftë, kur Irani u pushtua dhe filluan marrëdhëniet me iranianët, zakonet e tyre filluan të shfaqen pak nga pak në mesin e myslimanëve.
Islami kryesisht toleron zakonet të cilat nuk bien në kundërshtim me rregullat e tij. Sidoqoftë, ai ndalon sjelljet, qëndrimet dhe zakonet të cilat mund të jenë të dëmshme dhe urdhëron njerëzit t’i lënë ato.
Edhe pse nuk është përfshirë në librat e haditheve, shahu është emëruar si “pronari i mbretëreshës” në disa transmetime dhe luajtja e tij nuk konsiderohet e lejueshme. Aliu (r.a.) nuk e toleron shahun dhe thotë, “Shahu është bixhozi i Persianëve”;
Ebu Musa El-Eshariu nga sahabët e nderuar thotë, “Vetëm ata që nuk shmangin kryerjen e mëkateve luajnë shah.”;
Ibrahim En-Nahai, një studiues i madh i Jurisprudencës Islame, e përcaktoi shahun si “të mallkuar” kur u pyet për të. Në të njëjtën mënyrë, Abdullah Ibn Umari mban mendimin vijues, “Shahu është më i keq se llojet e tjera të lojërave të fatit”;
dhe Imam Maliku e konsideron shahun si backgammon dhe e konsideron atë gjithashtu të ndaluar.
Sipas shumicës së studiuesve të Jurisprudencës Islame, të cilët i miratojnë këto raporte dhe pikëpamje, loja e shahut nuk është e lejuar fetarisht, por është e ndaluar. Mendimi i preferuar i shkollës Hanefi është i njëjtë.
Nga ana tjetër, disa studiues nuk e kategorizojnë shahun njësoj si lojërat e tjera dhe mendojnë se mund të jetë e lejueshme të luhet shah në rrethana të caktuara. Imam Nevaviu, një nga studiuesit e mëdhenj të shkollës Shafite, deklaron sa vijon në lidhje me këtë çështje:
“Shahu është i ndaluar sipas shumicës së studiuesve. Nëse një person e humbet kohën e një lutjeje për shkak të kësaj loje ose e luan atë për një shpërblim, ne e konsiderojmë atë të palejueshme.”
Ibn Abidini, një nga studiuesit e shkollës Hanefite, thotë në vijim rreth shahut, “Është i ndaluar dhe është një mëkat i madh në shkollën tonë” dhe ai gjithashtu vëren se Imam Shafiu dhe Imam Ebu Jusufi e konsiderojnë shahun të pranueshëm. Vahbanija tregon se thënia e Sheriatit “Shahu nuk është dëm” është “një transmetim”
Siç deklaroi Imam Neveviu, ekzistojnë katër rrethana që duhet të jenë në dispozicion që shahu të jetë i lejueshëm fetarisht:
- Lojtarët e shahut nuk duhet të vonohen në lutje me arsyetimin e humbjes së tyre në lojë.
- Shahu nuk duhet të luhet për përfitime financiare ose të ngjashme që do të çojnë në bixhoz, me fjalë të tjera, duhet të luhet në rrethanat që as fituesi dhe as humbësi të marrin asgjë në fund si shpërblim.
- Lojtarët duhet të abstenojnë nga përdorimi i një gjuhe të ashpër siç janë sharjet, gënjeshtrat, thashethemet gjatë lojës.
- Ata që e kanë bërë zakon shahun nuk duhet ta bëjnë atë një varësi që nuk mund të hiqet dorë.
Në këtë rast, sipas kësaj pikëpamjeje, në kushtet e njohjes së kufijve, mos parandalimit të lutjeve dhe mos shkaktimit të mëkateve, shahu konsiderohet i lejueshëm.
Ibn Hajar el-Makki, një nga studiuesit e shkollës Shafite i cili shqyrtoi lejueshmërinë e shahut nga mënyra e veçantë e lojës, shpjegon ndryshimin midis backgammonit dhe shahut si më poshtë:
“Në lojën e backgammonit, loja varet nga zaret. Sidoqoftë, shahu varet nga të menduarit dhe aftësitë mendore. Në këtë kuptim, kjo lojë mund të përdoret në planifikimin e strategjive të luftës.”
Në librin e tij me titull “Az-Zavajir”, ku ai e trajton këtë çështje gjerësisht, Ibn Haxheri arrin në përfundimin vijues:
“Nuk ka kuptim të flasim gjatë për pikëpamje të ndryshme mbi këtë çështje. Pasi rregulli të jetë i qartë, bëhet e lehtë të bësh një dekret bazuar në të. Këtu është rregulli:
“Nëse lojëra të tilla varen nga të menduarit dhe llogaritja, ne duhet t’i pranojmë ato si legjitime. Shahu është i tillë. Megjithatë, nëse varet nga zaret dhe parashikimi, nuk kemi zgjidhje tjetër përveç se ta quajmë të ndaluar. Backgammon është i tillë.”
Si përfundim, duke respektuar kushtet e Imam Shafiut dhe Ebu Jusufit, duke marrë parasysh shpjegimin e Ibn Haxherit dhe duke preferuar anën e lejuar, lojtarët e shahut mund të lirohen nga përgjegjësia.
Burimi: https://questionsonislam.com/question/it-permissible-play-chess-and-backgammon-does-decree-regarding-issue-change-according
