Si duhet ta kuptojmë ajetin 28 të kaptinës en-Nisa ku thuhet: "e megjithatë njeriu është i paaftë (për t’u përballuar epsheve)?

Njeriu është një qenie që ka dobësi. Kurani e thotë si vijon në një varg: ” e megjithatë njeriu është i paaftë (për t’u përballuar epsheve). (en-Nisa, 28). Kjo dobësi shfaqet edhe kur ai lind. Foshnjat e kafshëve të tjera fillojnë të qëndrojnë në këmbët e tyre dhe të jetojnë vetë pas një kohe të shkurtër. Megjithatë, foshnja e një njeriu mëson të qëndrojë në këmbë në një ose dy vjet. Ai mëson të mirën dhe të keqen në 15-20 vjet. Ai duhet të mësoj ligjet e jetës gjatë jetës së tij.

Përveç kësaj, njeriu është një qenie shumë e ndjeshme. Ai nuk mund të duroj shumë të nxehtin ose të ftohtin. Ai nuk mund të duroj urinë apo etjen. Një mikrob mund ta bëjë atë lehtësisht të sëmuret. Një kometë e frikëson atë. Ai mendon për të kaluarën dhe trishtohet. Ai mendon për të ardhmen dhe shqetësohet. Dëshirat e tij shtrihen në përjetësi.

Kemi edhe dobësi njerëzore. Këto dobësi janë disa nga zakonet dhe karakteristikat tona. Disa prej tyre mund t’i trajtojmë si më poshtë:

1. Harresa

Njeriu ka sëmundjen e harresës. Ka shumë shembuj të harresës në jetën e çdo njeriu. Hazreti Ademi, njeriu i parë, përjetoi gjithashtu harresën. Në ajet thuhet si vijon:

Na i patëm urdhëruar edhe Ademit (të mos i afrohej pemës), po ai harroi (Taha, 115)

E Ne i thamë: “O Adem, ti dhe bashkëshortja juaj banoni në Xhennet dhe hani lirisht nga frutat e tij kah të doni, por mos iu afroni asaj bime (peme) e të bëheni zullumqarë (të vetvetes suaj).” 

 Po djalli i bëri që ata të dy të mashtrohen në atë (pemë ose xhennetin) dhe i nxori ata nga ajo (e mirë) që ishin në të.

 (el-Bekare, 35-37)

Kjo karakteristikë e Hazreti Ademit është e pranishme te djemtë e Ademit. Forma më e keqe e harresës është të harrosh veten dhe arsyen e krijimit. Ajo quhet shkujdesje. Zoti i Plotfuqishëm e zgjon njeriun nga gjumi i pakujdesisë përmes disa fatkeqësive dhe e kthen atë drejt qëllimit të krijimit të tij. Megjithatë, shumica e njerëzve e harrojnë atë përsëri. Kurani e përmend këtë çështje si vijon:

E kur njeriun e godet dëmi, ai na lutet qoftë shtrirë, ulur ose në këmbë, e kur Ne ia largojmë të keqen atij, ai vazhdon sikurse të mos na ishte lutur fare për dëmin që e pat goditur!… (Junus, 12.)

2- Koprraci

Një nga dobësitë tona njerëzore është dashuria për të mirat. Kurani e përmend këtë çështje si vijon:

Është e vërtetë se njeriu është i prirur të jetë i padurueshëm.

Pse kur e godet ndonjë e keqe, ai ankohet së tepërmi.

Ndërkaq, kur e gjen e mira, ai bëhet tepër koprrac.

(el- Mearixh, 19-21)

Hadithi “Sikur i biri i Ademit të kishte një luginë plot me ar, do të donte edhe një…” (Muslim, Zekah, 117) tërheq vëmendjen për atë dobësi njerëzore. Është e mundur të shihet e njëjta karakteristikë edhe te foshnjat. Është shumë e vështirë të marrësh diçka nga duart e një foshnjeje; megjithatë, ai do ta marrë me lehtësi atë që ju i jepni.

3- Nxitimi

Njeriu është një qenie që nxiton. Ai dëshiron të marrë gjërat përnjëherë. Ai përpiqet të shijojë lumturinë e ahiretit në këtë botë: “…”Zoti ynë, na jep Ti neve në këtë botë”! Për të nuk ka asgjë në botën tjetër…” (El-Bekare, 200)

Në fakt, kjo botë kërkon durim dhe këmbëngulje. Ajo që është thelbësore është lumturia në ahiret dhe jo në këtë botë. Nuk ka vlerë të shkëmbejmë diamantet e Ahiretit me copat e xhamit të kësaj bote. Kjo jetë e shkurtër është si një moment në krahasim me jetën e përjetshme. Mirëpo, njeriu punon vetëm për këtë botë, sepse nuk e njeh Ahiretin. Ai përpiqet të marrë kënaqësi nga jeta duke thënë: “Jeta është vetëm kjo jetë”. Siç thuhet në Kuran, ” …njeriu (nga vetë natyra e tij) është i ngutshëm…”. (el-Isra, 11).

4- Të lavdëruarit

Pothuajse të gjithëve u pëlqen të lavdërohen. Atij i pëlqen ajo që bën. Megjithatë, pjesa e tij në atë që ai krenohet është shumë e vogël. Për shembull, ai krenohet me bukurinë e zërit të tij. Mirëpo, nëse Allahu nuk do t’i jepte një zë të tillë, ai nuk do të mund të bënte asgjë.

Kurani na kujton si vijon lidhur me këtë çështje:

Mos mendo se janë të shpëtuar ata që gëzohen për atë që bënë (e fshehen çështjen tënde) dhe dëshirojnë të jenë të lavdëruar për atë që nuk e punuan mos llogarit shpëtim për ta (nuk e thanë të vërtetën), ata kanë një dënim të dhëmbshëm. (Ali Imran, 188)

Janë dy çështje që refuzohen në ajet:

1. Të krenohesh me atë që bën.

2. Të pëlqesh të lavdërohesh për atë që nuk e ke bërë.

Në fakt, njeriu u krijua për të lavdëruar Allahun e jo të mburret me veten.

5. Neglizhimi për të shërbyer

Njeriu i shmanget shërbimit, por dëshiron të fitoj diçka për shkak të natyrës së tij. Kur ka një detyrë për t’u bërë, askush nuk dëshiron të jetë pranë. Megjithatë, kur është koha për një shpërblim, të gjithë e kërkojnë atë. Ngjarja e mëposhtme e përmendur në Kur’an është një shembull i mirë i çështjes:

Ata beduinë që mbetën pas (nuk erdhën me ty) do të thonë: “Neve na penguan pasuritë tona dhe familjet tona, andaj ti kërko falje për ne!” Ata flasin me gjuhët e veta atë që nuk e kanë në zemrat e tyre. Thuaj: “Kush mund ta pengojë dëshirën e All-llahut, nëse Ai dëshiron t’iu përfshijë juve ndonjë dëm, ose nëse Ai dëshiron t’iu gjejë ndonjë e mirë?” Jo, por All-llahu hollësisht di për atë që punoni ju.

 Por ju menduat se i dërguari dhe besimtarët kurrë nuk do të kthehen te familjet e veta dhe kjo (bindje) në zemrat tuaja u duket e mirë dhe patët mendim të keq, ju ishit popull i shkatërruar.

 E kush nuk i besoi All-llahut dhe të dërguarit të Tij, Ne pra, për jobesimtarët kemi përgatitur zjarr shumë të fortë.

 Vetëm i All-llahut është pushteti i qiejve dhe i tokës, Ai falë kë të dojë dhe ndëshkon atë që do, All-llahu është Mëkatfalës, Mëshirues.

 Kur të shkoni ju për të mbledhur prenë e luftës, ata që ngelën pas do të thonë: “Na lejoni edhe ne të vijmë me ju!” Ata duan të ndryshojnë vendimin e All-llahut! Ti thuaj: “Kurrsesi, ju nuk keni për të ardhur me ne, kështu ka thënë më parë All-llahu!” E ata do t’ju thonë: “Jo, por ju na keni zili!” Po, ata janë që kuptojnë pak gjë. (el-Feth, 11-15).

6- Krijimi i justifikimeve

Njerëzit që nuk mund të bëjnë gjëra të dobishme ngushëllojnë veten me disa justifikime. Ata nuk duan të shohin gabimet e tyre. Për shembull, le t’i hedhim një vështrim justifikimeve të disa beduinëve që nuk morën pjesë në ekspeditën e Hudejbijes: “Ata beduinë që mbetën pas (nuk erdhën me ty) do të thonë: “Neve na penguan pasuritë tona dhe familjet tona, andaj ti kërko falje për ne!” Ata flasin me gjuhët e veta atë që nuk e kanë në zemrat e tyre….” (el-Feth, 11).

Ekziston një thënie: “Krimi është pa pronar”. Sidoqoftë, “të mos shohësh gabimet e dikujt është një gabim më i madh se faji i parë.” (Nursi, Lem’alar, 84) Një person që e sheh të meten e tij përpiqet ta heqë qafe atë të metë.

Ka kaq shumë dobësi të tilla në natyrën e njeriut. Në fakt, ato dobësi janë thelbësore të rëndësishme në zhvillimin shpirtëror të njeriut. Engjëjt nuk kanë dobësi të tilla; pra, ata nuk kanë asnjë luftë. Kur nuk ka luftë, nuk ka zhvillim.

Një sekret i rëndësishëm i epërsisë së njeriut ndaj engjëjve fshihet në dobësitë e tij. Nuk është e lehtë për një njeri natyrshëm dorështrënguar të veprojë me bujari duke mposhtur shpirtin e tij. Nuk është diçka për t’u përbuzur që një person që është i prirur të lavdërojë veten të thotë: “I gjithë lavdërimi dhe dashuria i takojnë Allahut. Të gjitha veprat e mira dhe bukuritë vijnë prej Tij.”

Ato dobësi nuk janë dobësi që nuk mund të kapërcehen, sepse Allahu thotë si vijon në Kuran: “All-llahu nuk e obligon asnjë njeri përtej mundësisë së tij” (El-Bekare, 286).