Jeta e Varrit

Jeta pas vdekjes do të realizohet në dy faza. E shprehur ndryshe, pas vdekjes, njeriu do të kalojë nëpër dy botë. E para, bota e varrit e cila, si kjo botë, do të marrë fund, ndërsa tjetra është bota e ahiretit e cila nuk do të marrë fund në asnjë formë. Jeta e varrit emërtohet edhe berzah, jetë e ndërmjetme.
Si fjalë, berzah do të thotë perde, pritë dhe pengesë mes dy gjërave. Kurse si terminologji, përdoret me kuptimin e botës ku do të qëndrojnë shpirtrat pas vdekjes gjer në kiamet, botë e varrit, korridor mes kësaj bote dhe ahiretit, sallon pritjeje. Berzah është një urë mes kësaj bote dhe ahiretit. Në Kuran, kjo fjalë është përdorur edhe me kuptimin leksikor, edhe me kuptimin terminologjik.
Në Kuran ka shumë ajete që tregojnë për ekzistencën e mundimit dhe ndëshkimit të varrit. Nga këta, në një ajet të sures Mumin thuhet kështu:
“… Ata (familja e faraonit) do të çohen para Zjarrit në mëngjes dhe mbrëmje (në jetën e varrit) e, kur të arrijë Ora (e Kiametit), do të thuhet: “Hidhni ithtarët e Faraonit në dënimin më të rëndë!”
Në këtë ajet bëhet fjalë në mënyrë mjaft të hapur për një mundim para shpërthimit të kiametit, gjë që s’është tjetër veç mundimit të varrit. Pasi bëhet e ditur se familja e faraonit futet në zjarr, thënia: “dhe ditën kur të shpërthejë kiameti” në vijim, e mbështet këtë. Kurse në një hadith Profetik që bën të ditur se me vdekjen e njeriut fillon jeta e varrit, thuhet kështu: “Varri (berzah) është i pari i vendqëndrimeve të ahiretit. Për atë që shpëton aty, pastaj është më lehtë. Po të mos shpëtojë aty, pastaj do ta ketë më të vështirë!”
Edhe sikur njeriu të varroset në tokë pas një vdekjeje normale, edhe sikur të mbytet e të mbetet në det, edhe sikur të digjet dhe hiri t’i hidhet në ajër, patjetër do ta jetojë jetën e varrit dhe pastaj do të ringjallet. Në këtë botë të ndërmjetme, mohuesit do të kalojnë një jetë të hidhur e me shqetësime, kurse besimtarët do të kalojnë një jetë të lumtur e pa shqetësime në vartësi të punëve të tyre. Në hadithe njoftohet se dy engjëj të quajtur munker dhe nekir do t’u drejtojnë njerëzve pyetje, si “Kush është Zoti yt”, “Kush është Profeti yt”, “Cili është libri yt”, etj., dhe do t’i trajtojnë njerëzit sipas përgjigjeve që do të marrin prej tyre.
Ata që s’e pranojnë mundimin e varrit, kundërshtojnë duke thënë se “vetëm organizma e gjallë mund të mundohet” ose se “mundimin mund ta ndjejë vetëm gjallesa, njeriu i gjallë, kurse i vdekuri ku struktura e gjallë është prishur, nuk ndjen dhimbje e mundim”. Meqë njeriu e sheh formën e jetës vetëm me këtë sintezë (organizëm), e pandeh këtë si kusht të pashmangshëm të jetës. E shprehur ndryshe, nuk mendon dot se Allahu mund të krijojë një formë tjetër jete që të mos ketë nevojë për këtë sintezë.
Në fakt, gjëja më e drejtë që duhet të bëjë njeriu në lidhje me çështjen e jetës së varrit e cila shpreh një dimension jete që i kapërcen kufijtë e dijes dhe mundësisë njohëse të njeriut, është që, pa u preokupuar me cilësinë e asaj jete dhe të mundimit në të, t’i miratojë njoftimet e Allahut dhe të të Dërguarit të Tij dhe të bëjë përgatitje për atje.

Ringjallja dhe grumbullimi: shpërndarja e librave të punëve, hetimi dhe llogaridhënia, peshorja, sirati, hauzi Keuther

Fjala hashr, kuptimi leksikor i të cilës është mbledhje, grumbullim në një vend, si term fetar do të thotë menjëherë pas ringjalljes në ditën e kiametit, mbledhje e të gjitha krijesave dhe çuarje e tyre në sheshin e grumbullimit.
Kurani tregon se hashri është dita kur të gjithë njerëzit do të mblidhen bashkë dhe do të dalë në shesh se, me të vërtetë, kush ka fituar dhe kush është gënjyer. Gjithashtu, sipas Kuranit, trajtimi që do t’u bëhet njerëzve që do të grumbullohen në vendgrumbullim (mahsher), do të jetë sipas mënyrës së jetesës që kanë bërë në këtë botë. Kështu, në Kuran njoftohet se ata që i kanë larguar sytë nga Allahu, atë ditë do të grumbullohen si të verbër, se fytyra e mohuesve do të jetë e zezë dhe e dëshpëruar, kurse fytyra e besimtarëve, e ndritshme dhe e gëzuar.
Ndërkaq, në hadithet e të Dërguarit të Allahut lidhur me gjendjen e atyre që do të grumbullohen në mahsher, njoftohet se mahsheri është një rrafshinë e bardhë dhe e ndritshme, se njerëzit do të grumbullohen lakuriq, zbathur, të pabërë synet dhe pa të meta organesh.
Pas shpërthimit të kiametit dhe ringjalljes, fillojnë fazat e mahsherit që po i trajtojmë shkurt me radhë.

Shpërndarja e librave të punëve

Pasi njerëzit të grumbullohen në fushën e quajtur mahsher, u shpërndahen “librat e punëve” ku janë shënuar çdo fjalë që kanë thënë dhe çdo punë që kanë bërë sa kanë qenë në këtë botë. Cilësia e këtyre librave nuk dihet. Prandaj përngjasimi i tyre me librat apo fletoret e kësaj bote nuk është një veprim i qëlluar. Për këta libra ose shënime të mbajtur nga engjëjt, në Kuran thuhet kështu:
“Dhe Libri (i veprave të tyre) do t’u vihet përpara, e do t’i shohësh gjynahqarët se si do të tmerrohen nga ato që gjenden në të dhe do të thonë: “Të mjerët ne! Çfarë është ky libër që nuk paska lënë asnjë vepër të madhe apo të vogël pa e shënuar”. Aty do të gjejnë të shënuar gjithçka që kanë punuar. Zoti yt nuk i bën padrejtësi askujt.” (Kehf, 18/49)
Kurani bën të ditur se librat e punëve do t’u jepen njerëzve të caktuar për në xhenet nga e djathta, njerëzve të caktuar për në xhehenem nga e majta ose nga pas. Ata që u jepet libri nga e djathta, emërtohen as’habi jemin (të djathtët, të vendosurit), kurse ata që u jepet nga e majta ose nga pas, as’habi shimal (të majtët, të shmangurit nga e drejta). Dhënia e librit nga e djathta është lajmërim për një fund të mirë, kurse dhënia nga e majta ose nga pas, lajmërim për një fund të keq.

Hetimi dhe llogaridhënia

Në vendin e grumbullimit (mahsher), çdo njeri do të presë shkurt apo gjatë sipas vendit dhe gradës që ka pranë Allahut. Aty njerëzit do të hetohen dhe do t’u kërkohet llogari nga Allahu pa ndërmjetës. Në hadithet Profetike bëhet e ditur se ndërsa besimtarët do t’u përgjigjen pyetjeve me lehtësi, mohuesit do të kalohen përmes një hetimi dhe llogarimarrjeje të imtë.
Gjatë hetimit dhe llogaridhënies, përveç librit të punëve, po të duhet, për njerëzit do të dëshmojnë edhe organet e trupit të tyre, edhe toka. Gjatë hetimit dhe llogaridhënies kur ai që ka bërë të mirë qoftë edhe sa grimca, do ta marrë shpërblimin e të mirës së tij, dhe kur ai që ka bërë të keqe qoftë edhe sa grimca, do ta marrë ndëshkimin e të keqes së tij, njerëzit nuk do të lihen pa u përgjigjur për këto pesë gjëra:
a) Ku e kanë shpenzuar jetën.
b) Si e kanë kaluar rininë.
c) Në ç’rrugë e kanë përdorur diturinë dhe si kanë vepruar me të.
d) Ku e kanë fituar dhe ku e kanë shpenzuar pasurinë.
e) Ku e kanë përdorur dhe konsumuar trupin.

Peshorja

Si fjalë, mizan do të thotë peshore . Ajo që duhet të kuptojmë ne me peshoren, është peshimi dhe matja (vlerësimi) e punëve me mënyrën e përcaktuar nga Allahu. Ndërkaq, është e pamundur që ne të japim ndonjë gjykim mbi këtë peshore, cilësinë e të cilës e di vetëm Allahu. Në këtë peshim specifik, fytyrën e brendshme të të cilit nuk mund ta dimë, ata që do t’u rëndojnë më shumë të mirat, do të shpëtojnë, kurse ata, të mirat e të cilëve do të vijnë lehtë, do të shkojnë në xhehenem. Lidhur me peshoren, në Kuran thuhet kështu:
“Dhe në Ditën e Kiametit, Ne do të vendosim peshore të sakta e askush nuk do të pësojë asnjë padrejtësi. Ne do të sjellim (për gjykim) çdo vepër, qoftë kjo edhe sa pesha e një kokrre sinapi. Ne jemi të mjaftueshëm për llogaritje!” (Enbija, 21/47)

Sirati

Është një urë mbi xhehenem ku do të kalojë gjithkush dhe ata që s’do të munden të kalojnë, do të bien në xhehenem. Edhe mbi cilësinë e vërtetë të siratit është e vështirë të thuhet diçka e saktë. Vetëm se një kalim i tillë sipas një mënyre që e di dhe e përcakton vetëm Allahu, do të ndodhë patjetër. Në hadithet Profetike njoftohet se ata që do të kalojnë të parët mbi sirat do të jenë Profeti Muhamed (sal’lallahu alejhi uesel’lem) dhe umeti, bashkësia e tij, dhe gjatë këtij kalimi, njerëzit do të kenë vështirësi apo lehtësi sipas punëve të tyre.
Këtë urë mjaft të lehtë për t’u kaluar nga besimtarët dhe ata që kanë bërë punë të mira, kurse mjaft të vështirë për t’u kaluar nga mohuesit, mund ta interpretojmë edhe si “urë të ndërtuar nga njeriu gjatë gjithë jetës së tij në këtë botë me anë të punëve të tij të mira apo të këqija”. Punët e këtushme të njeriut i vihen para atij si një urë. Duke u nisur nga kjo konsideratë, ndërsa punët e mira do të kryejnë funksionin e një ure të shëndoshë që ka për ta nxjerrë atë në bregun e shpëtimit (xhenet), punët e këqija do të kryejnë funksionin e një ure të kalbur që do të bëhet shkak për rrëzimin e tij në xhehenem. Të vërtetën vetëm Allahu e di!

Hauzi Keuther

Sipas njoftimit të haditheve, në ditën e kiametit, çdo Profeti do t’i dhurohet një hauz. Ndërkaq, uji i hauzit që do t’i jepet Profetit Muhamed (sal’lallahu alejhi uesel’lem), do ta ketë ngjyrën më të bardhë se qumështi dhe aromën më të këndshme se parfumi. Kush do të pijë prej tij, nuk do të ketë më etje kurrë. Profeti Muhamed (sal’lallahu alejhi uesel’lem) do të jetë i pari që në ditën e kiametit do të pijë ujë në këtë hauz, pastaj, me radhë, besimtarët që janë përpjekur në rrugën e Allahut dhe që i kanë shërbyer Islamit. Në hadithe përmbahen njoftime mbi ngjarjet që do të ndodhin pranë këtij hauzi. Ndërsa Profeti (sal’lallahu alejhi uesel’lem) do të jetë duke e pritur umetin e tij, kur të shohë se disa persona që i ka parë dhe njohur në këtë jetë do të jenë duke i çuar në xhehenem, do të ndjejë dhimbje dhe do të thotë: “Po ata janë shokët e mi, o Zot!” Atëherë atij do t’i thuhet: “Ata, duke mos e ruajtur dot drejtimin, u kthyen prapë dhe dolën jashtë vije!”
Fjala keuther që përmendet në Kuran në ajetin e parë të sures Keuther ku thuhet, “Pa dyshim, Ne të dhamë ty Keutherin” (Keuther, 108/1), në tefsiret është komentuar, përgjithësisht, si hauz. Prandaj, për hauzin e Profetit (sal’lallahu alejhi uesel’lem) në kiamet është thënë “Hauzi Keuther”.

c) Çështja e shefaatit ose ndërmjetësimit për falje

Fjala shefaat që do të thotë ndërmjetësim, në terminologjinë fetare shpreh shfaqjen e mëshirës së Allahut në një dimension tjetër përmes përdorimit prej Tij si pretekst të Profetëve, dijetarëve, dëshmorëve dhe besimtarëve sipas gradës së tyre për faljen në jetën e pasme, ahiret, të mëkateve të besimtarëve mëkatarë dhe për lartësimin në gradë të besimtarëve jomëkatarë.
“Atë ditë nuk do të bëjë dobi shefaati (ndërmjetësimi) i askujt, përveç ndërmjetësimit të atij, që i jep leje i Gjithëmëshirshmi dhe që i është pranuar fjala!” Ky ajet tregon se shefaati përmbendet në Kuran.
Ajetet e Kuranit të cilët lidhur me shefaatin thonë se “nga askush s’do të pranohet ndërmjetësim” , nuk mund të paraqiten si argumente se nuk do të ketë ndërmjetësim për falje, sepse këto ajete sillen në ato vende të Kuranit ku bëhet fjalë për fundin e mohuesve. Me këtë theksohet se mohuesit (qafir), politeistët (mushrik) dhe hipokritët (munafik) mbeten jashtë shefaatit, ndërmjetësimit për falje.
Kurse në hadithet Profetike ka njoftime të hapura lidhur me shefaatin. Kështu, në një hadith, Profeti (sal’lallahu alejhi uesel’lem) ka thënë se do të ndërmjetësojë për faljen e atyre personave nga bashkësia e tij që kanë bërë mëkate, kurse në një hadith tjetër ka bërë të ditur se për çdo Profet ka një lutje të posaçme që i pranohet, kurse lutjen e vet ai do ta bëjë në ahiret për të ndërhyrë për falje për umetin e vet. Gjithashtu, në një hadith tjetër, Profeti (sal’lallahu alejhi uesel’lem) ka thënë se, ndërsa në mahsher njerëzit do të jenë duke pritur të vuajtur e të emocionuar që të merren në pyetje, do t’i lutet Allahut që hetimi dhe llogaridhënia të mbarojnë një çast e më parë.
Le të mendojmë se në një vend ku sundon një mbret i drejtë dhe i mëshirshëm, dikush ka bërë një faj. Por ky person që i është vërtetuar faji, nuk e ka bërë zakon një gjë të tillë. Ai e ka kryer fajin i shtyrë nga disa motive egoiste, prandaj është penduar. Ai druhet nga ligjet e mbretit, veten e sheh fajtor dhe ndëshkimin që do t’i jepet, të drejtë. Ja dhe mbreti i mëshirshëm e sheh fajtorin të penduar dhe të frikësuar dhe i dhimbset. Mirëpo mbreti nuk mundet ta falë fajtorin pa arsye, sepse atëherë do t’i shkelte vetë ligjet që kishte vënë, populli do të fillonte t’i nënvleftësonte ligjet dhe njerëzit nuk do të kishin frikë më prej tij. Me këto shqetësime, mbreti ia hedh fjalën një funksionari të lartë apo kryeministrit se mund ta falë fajtorin. Atëherë, kryeministri, duke ndërhyrë dhe ndërmjetësuar pranë mbretit, bëhet pretekst për faljen e fajtorit. Ndërkaq, duke ia dhënë këtë mundësi kryeministrit, mbreti ia rrit autoritetin atij para popullit. Ja, pra, të këtij lloji janë të gjitha rastet e shefaatit për të cilat flitet në Kuran dhe në hadithet Profetike. Nisur nga kjo, ajo që i bie si detyrë njeriut për të merituar një shefaat të tillë, është të jetë i vëmendshëm në kryerjen e detyrimeve të kërkuara prej tij nga Allahu dhe i Dërguari i Tij dhe, duke pasur frikë nga ndëshkimi i Allahut, t’i kërkojë ndihmë Atij!

اَللّٰهُ أَعْلَم

‏Allahu di më së miri

Marrë nga:http://islami.al/etapat-e-jetes-se-ahiretit/